aksiyon potansiyeli ne demek?

Aksiyon Potansiyeli

Aksiyon potansiyeli, sinir hücreleri (nöronlar) ve kas hücreleri gibi uyarılabilir hücrelerde meydana gelen kısa süreli ve hızlı bir elektriksel değişikliktir. Bu değişiklik, hücre zarındaki iyon geçirgenliğinin değişmesi sonucu oluşur ve hücrenin iletişim kurmasını sağlar. Aksiyon potansiyeli, bir sinir hücresinin aksonu boyunca ilerleyerek sinir sinyallerinin iletilmesinde temel bir rol oynar.

Aşamaları:

1. Dinlenme Potansiyeli: Hücre uyarılmadan önceki durağan halidir. Bu aşamada hücrenin iç kısmı dışına göre negatiftir (genellikle -70 mV civarında). Bu potansiyel, https://www.nedemek.page/kavramlar/sodyum%20potasyum%20pompası ve iyon kanalları aracılığıyla korunur.

2. Depolarizasyon: Hücreye gelen uyarı, zar potansiyelinin daha pozitif hale gelmesine neden olur. Eşik değere (genellikle -55 mV civarında) ulaşıldığında, voltaja bağımlı https://www.nedemek.page/kavramlar/sodyum%20kanalları hızla açılır ve sodyum iyonları hücre içine akın eder. Bu, zar potansiyelini hızla pozitif yönde değiştirir.

3. Repolarizasyon: Depolarizasyonun ardından, sodyum kanalları inaktive olur ve voltaja bağımlı https://www.nedemek.page/kavramlar/potasyum%20kanalları açılır. Potasyum iyonları hücre dışına akarak zar potansiyelini tekrar negatif hale getirir.

4. Hiperpolarizasyon: Potasyum kanalları, dinlenme potansiyeline ulaşılana kadar açık kalmaya devam edebilir. Bu, zar potansiyelinin dinlenme potansiyelinden daha negatif hale gelmesine (hiperpolarizasyon) neden olabilir.

5. Dinlenme Potansiyeline Dönüş: https://www.nedemek.page/kavramlar/sodyum%20potasyum%20pompası ve iyon kanalları, iyon konsantrasyonlarını eski haline getirerek hücrenin dinlenme potansiyeline dönmesini sağlar.

Özellikleri:

• Hep ya da Hiç Prensibi: Eşik değere ulaşılmazsa aksiyon potansiyeli oluşmaz. Eşik değere ulaşıldığında ise aksiyon potansiyeli tam olarak oluşur.
• Yenilenme: Aksiyon potansiyeli, akson boyunca ilerlerken zayıflamaz. Her noktada yeniden oluşturulur.
• Refrakter Dönem: Bir aksiyon potansiyelinden sonra, hücrenin yeni bir aksiyon potansiyeli oluşturması zorlaşır veya imkansız hale gelir. Bu, aksiyon potansiyelinin sadece tek yönde ilerlemesini sağlar. İki tür refrakter dönem vardır:
  • Mutlak Refrakter Dönem: Yeni bir aksiyon potansiyeli oluşturmak imkansızdır.
  • Göreli Refrakter Dönem: Yeni bir aksiyon potansiyeli oluşturmak mümkündür, ancak daha güçlü bir uyarı gerektirir.

Aksiyon potansiyeli, sinir sistemi ve kas fonksiyonları için kritik öneme sahiptir.